նշանակալից տոներով և այդ ծիսական տոներից մեկն էլ Տեառնընդառաջը կամ Տրնդեզն է, որը Հայ Առաքելական եկեղեցու տերունի և անշարժ տոներից մեկն է և խորհրդանշում է քառասուսնօրյա մանուկ Հիսուսի ընծյումը Աստծուն: Տեառնընդառաջը կարևոր տեղ էր զբաղեցնում հայերի կենցաղում, քանի որ այրվող կրակը (արևը) խորհրդանշում էր գարունքը, ծաղկունքը, հաջողությունն ու բերքատվությունը:
Մարդիկ հավաքվելով կրակի շուրջը երգում պարում զվարճանում էին: Նրանք հավատում էին, որ կրակը կտանի անհաջողություններն ու ցավերը, հիվանդություններն ու վատ սովորությունները։
Ցատկում էին խարույկի վրայով, իսկ առաջացած մոխիրը լցնում էին ծառերի և ծաղիկների արմատներին` հույս ունենալով, որ տարին բերքառատ ու լիքը կլինի:
Նախագիծ ՝ Տեառնընդառաջի ծեսը նախակրթարանում
Օրը` Փետրվարի 14
Մասնակիցներ
նախակրթարանի սաներ, դաստիարակներ, ծնողներ
Վայրը
Արեւմտյան դպրոց-պարտեզ
Նպատակը՝
- ազգային ծեսերի յուրացում
- ազգային մշակույթի յուրացում և փոխանցում
- ծեսի վերականգնում և տարածում
- ծիսական երգերի, պարերի, խոհանոցի, բարեմախթաքնենրի յուրացում
Խնդիրներ՝
- տոնի ուսումնասիրում
- ազգային երգերի պարերգերի յուրացում
- ծիսական ուտեստների պատրաստում
- տոնական միջավայրի ստեղծում
- ծեսի կազմակերպում
Ընթացք
Ուսումնասիրել Տեառնընդառաջ -ի ծիսակարգը, առանձնացնել այն ծիսական գործողությունները, ծիսական ուտեստները, խաղերը, որոնք իրագործվելու են: Ընտրել և ուսուցանել Տեառնընդառաջի ծեսին հատուկ ծիսական երգեր, ազգային պարեր, պարերգեր: Խաղալ ազգային ծիսական խաղեր, որոնք կարող են ուղեկցվել ազգային պարեղանակներով: Պատրաստել հարսի և փեսայի տիկնիկներ։
Իմանալ կրակի վրայից թռչելու անվտանգության կանոնները:
Արդյունքում սովորողները՝
- կիմանան՝ որն է ազգային ծեսը, տվյալ դեպքում՝ Տեառնընդառաջը,
- կկարողանան կատարել ծիսական երգեր, պարեր, խաղերգեր, պարերգեր, ծիսական գործողություններ, պատրաստել ծիսական պարագաներ,
- կլինեն ազգային մշակույթը կրող, փոխանցող:
Մարիանա Դարբինյան 